روز شمار دهم | جشنواره سیمرغ های پرسوخته

23 بهمن 1399

0 173 زمان تقریبی مطالعه 4 دقیقه

عصرسینما؛ رضا صائمی بالاخره عجیب و غریب ترین جشنواره فیلم فجر به پایان رسید و سی و نهمین جشنواره فیلم فجر سیمرغ های خود را شناخت.

پایانی که امیدواریم به آغاز کرونایی شدن حتی یک نفر منجر نشود که حتی اگر یک نفر هم به دلیل حضور در جشنواره جانش به خطر بیفتد سیمرغ که هیچ؛ هزار و سیصد مرغ هم ارزش و اعتباری ندارد.

اختتامیه جشنواره امسال غم انگیز و بی شور و حال بود، درست مثل فیلم های جشنواره که پر از درد و رنج و مصیبت بود. 5 قصه آن به خودکشی ختم شد و بقیه هم؛ حتی فیلم «شیشلیک» که به نظر کمدی می رسد هجو و کاریکاتوری از غم نان و رنج فقر بود که بیش از آنکه بخنداند می گریاند.

اینها البته نشانه ضعف این آثار نیست، گرچه فیلم های ضعیف کم نبودند و بهترین آنها هم از سطح متوسط بالاتر نمی رفتند. اما فارغ از کم و کیف سینمایی فیلمها یا خوشامد و بدآمد مخاطب از آنها، این تصاویر تلخ سینمایی، سینمایی نبود بلکه بازتاب و بازنمایی واقعیت های اجتماعی بود.

واقعیت های تلخ جامعه ای که پیش از برگزاری جشنواره، روزنامه نگار برجسته کشور که گزارش گورخواب هایش روایتی هولناک از فقر و فلاکت در جامعه بود خودکشی می کند و یک استاد دانشگاه و جامعه شناسی برجسته در همان روزهای جشنواره به زندگیش پایان می دهد و حتی کسی مثل علی انصاریان در سن 43 سالگی و درست در سالی که فیلمی در جشنواره داشت به خاطر کرونا جان می دهد و لیست بلند بالایی از جانباختگان سینمایی در اختتامیه جشنواره مورد ستایش و طلب آمرزش قرار می گیرند.

آنگاه برخی مدام همین فیلم ها را با وجود ضعف های سینمایی اش به دلیل انعکاس تلخی و دردهای اجتماعی مورد نکوهش قرار می دهند و از آنها انتظار امیدی واهی دارند.

جشنواره ای که احتمالا به دلیل برخی فعالیت های اجتماعی و نگاه سیاسی متفاوت هدیه تهرانی، بازی درخشانش در «بی همه چیز» را نادیده گرفته و حتی نامزدش هم نمی کند.

گرچه آن انتخاب رویا افشار به عنوان بهترین بازیگر نقش اول زن از جمله معدود سیمرغ های به حق و دلچسب جشنواره است. او که در دهه 80 ممنوع الکار شده بود، بی آنکه به مناسبات مسموم سینما تن دهد بار دیگر در سن بالا از سن جشنواره بالا رفت و سیمرغ بهترین بازیگری را گفت.

آنجا جایش بود و چنانکه خودش گفت “همیشه طرف مردم ایستادم” و این البته از ایستادن در سن جشنواره ارزشمندتر است.

بیشترین سیمرغ ها را «یدو» و «بی همه چیز» گرفتند و حتی «یدو» با یک دیپلم افتخار اضافه فراتر از «بی همه چیز ایستاد» و این به گمانم از آن اتفاقاتی بود که چند سال پیش برای فیلم «شبی که ماه کامل شد» رخ داد و فیلم را بیش از حد و اندازه هایش جدی گرفتند!.

در بخش بهترین فیلم مردمی هم که یکی از مهمترین سیمرغ های جشنواره است، چنانکه از شب قبلش در رسانه ها و فضای مجازی گفته می شد تلاش شد تا فیلم «شیشلیک» که ظاهرا آرای بالایی داشت در صدر قرار نگرفته و حتی یک منتقد اصول گرا عینا نوشت کاری کنید که «شیشلیک» بهترین فیلم مردمی نشود که آبروی جبهه انقلاب در خطر است!.

فارغ از خوب یا بد بودن «شیشلیک»؛ موقعیت فیلمساز آن است که روزی آبرو و اعتبار همین جبهه انقلاب بود و حالا باعث بی آبرویی اش!.

درست شب قبل جشنواره نیز وزیر اطلاعات در یک برنامه تلویزیونی از ساخت بسیاری از فیلم هایی که با حمایت وزارت اطلاعات ساخته شده پرده برمی دارد، که نام هایی مثل مهدویان و آبیار از مهمترین آنهاست. دو کارگردانی که امسال در گفتمانی دیگر فیلم ساختند و در نگاه رسمی از پوزیسیون به اپوزیسون بدل شدند.

در همین جرگه نیز امسال فیلم های «مصلحت» و «منصور» هم در جشنواره حضور داشتند که نشان دادند منصور بودن در سینمای ما با مصلحت اندیشی حاصل می شود و آنچه بر سینمای ما حاکم است ردپای پررنگ سیاست است و سفارش.

سینمایی که مثل جشنواره اش روایتی است از غلبه حاشیه به متن.

با این همه امسال فیلم های مثل «بی همه چیز»، «تی تی»، «زالاوا»، «مامان»، «روشن» و چندتایی دیگر از جمله آثار قابل تامل و تحملی هستند که کمک کردند تا دست کم جشنواره امسال به زیر متوسط ها سقوط نکند.

سیمرغ های امسال حال و بال سابق را نداشتند، سیمرغ های پرسوخته ای که مثل مرغ پرکنده در میان شگفتی و شوق مخاطبان بال بال می زدند و توان پریدن بر آسمان سینمای ایران را ندارند.

گزارش کامل مراسم اختتامیه سی و نهمین جشنواره فیلم فجر