فیلم فجر جشنواره سی و نهم و اما و اگرها پیرامون آن / جشنواره کرونایی
عصرسینما؛ رضا صائمی جشنواره فیلم فجر را چه جشنواره ای دولتی بدانیم، چه جشن نه جشنواره و چه با ساز و کارهای آن مخالف باشیم یا به آن نقد داشته باشیم، بزرگترین رخداد سینمایی سال ایران است و نتایج آن بر سرنوشت فیلم ها تاثیر می گذارد. فارغ از کارکردهای جنبی یا فرهنگی جشنواره، برگزاری آن به مثابه یک مکانیسم سامانی در ساز و کارهای سینمایی به ویژه در بخش اکران و نمایش است و به همین دلیل صرفا یک مراسم تشریفاتی نیست. در واقع مراسم آیین نامه ای است نه آیینی.
حالا اینکه امسال در شرایط ویژه کرونایی برگزاری یا تعطیلی آن کدام درست است، به تعریف و تصویر ما از جشنواره برمی گردد.
واقعیت این است که سرنوشت و تقدیر فیلم های سینمایی به این جشنواره گره خورده و تکلیف اکران سال آینده فیلم ها با آن تعیین می شود. شب های جشنواره مثل شب قدر سینمای ایران است که تقدیر فیلم ها در آن رقم می خورد و چشم انداز و افق آینده فیلم ها در مناسبات آن ترسیم می شود. از این رو جشنواره فیلم فجر را نباید به یک دورهمی سینمایی تحریف کرد.
گرچه میان سلامت و سینما، اولی مهمتر است اما به گمانم در شرایط کنونی که بحران کرونا از روزهای اوج و طوفانی خود فاصله گرفته و آمار ابتلاء و مرگ کاهش یافته، با رعایت جدی پروتکل های بهداشتی و با محدویت هایی که سلامت افراد را تضمین کند برگزاری جشنواره با توجه به اهمیت و تاثیرگذاری آن بر سرنوشت سینما منطقی و عقلانی به نظر می رسد. به ویژه فیلم هایی که تولید شده اند و هزینه های که برای آن صورت گرفته، بدون جشنواره دچار زیان میشوند و نوعی سرمایه سوزی فرهنگی اتفاق می افتد.
گرچه هزینه برگزاری جشنواره با توجه به تعطیلی و ورشکستگی بسیاری از اهالی سینما و سینمادارها ممکن است به حیف و میل کردن پول در سینما تعبیر شود، اما به گمان حمایت مالی از سینماگران در شرایط کرونایی راه حلش سیاست گذاری و پیش بینی های مالی است نه تعطیلی جشنواره که اتفاقا سرنوشت مالی فیلم ها هم به آن ربط پیدا می کند. گرچه محدویت های کرونایی جشنواره امسال می تواند و باید بخشی از هزینه های برگزاری را کاهش دهد. برگزاری جشنواره می توان شور و چراغ خاموش شده و رخوت زده سینما را به آن برگردانده و در روح آن بدمد.
سینمایی که به واسطه آسیب های ناشی از کرونا تا لبه پرتگاه و ورشکستگی رفته بار دیگر می تواند از خون جشنواره جان بگیرد که هزار باده ناخورده در رگ این تاک است. تعطیلی یا توصیه به تعطیلی جشنواره، مواجه و برخورد احساسی با بحران کروناست. اما عقلانیت حکم می کند که مثل بسیاری از کشورهای توسعه یافته دنیا که با رعایت پروتکل های بهداشتی و فاصله گذاری اجتماعی، جشنواره های بزرگ و سابقه دار خود را در شمایل تازه و مناسب با دوران جدید برگزار کردند، جشنواره فیلم فجر هم با تمهیدات سلامت محورانه ای که برای برگزاری آن لحاظ شده، سی و نهمین دوره خود را در تاریخ سینمای ایران ثبت کند و اتفاقا با رعایت ساز و کارهای های بهداشتی ضمن تامین سلامت سینماگران، به صیانت از سینما پرداخته و چراغ آن را روشن نگه دارد.
واقعیت این است که جشنواره سی و نهم فیلم فجر یکی از متفاوت ترین دوران خود را به دلیل شرایط اجتماعی تجربه می کند. بحران کرونا نه نتها شیوه برگزاری جشنواره را تغییر داده که شیوه ارزیابی آثار را هم با تغییراتی مواجه کرده، از جمله حذف یا غیبت هیأت انتخاب و داوری همه آثار توسط هیأت داوران. حالا با اعلام اسامی هیأت داوران، رد پای این تغییر را می توان در چینش و ترکیب آن هم ردیابی کرد. بیشتر اعضای هیأت داوران اولین داوری خود را جشنواره فجر تجربه می کنند. افرادی که هم برای اولین بار در کسوت داور جشنواره قرار گرفتند و هم برای اولین بار در غیاب هیأت انتخاب باید تمام آثار را داوری کنند.
البته جای نقد به این ترکیب وجود دارد، مثلا جای یک منتقد سینما در آن خالی است. در حالی که در سال های گذشته شاهد حضور یک منتقد در هیأت داوران بودیم. یا مثلا وزن سواد و سابقه داوران همگون نیست. اما در کل به نظر می رسد ترکیب داوران امسال از حیث تنوع و حضور چهره های جدید و جوان مثل بهرام توکلی، مصطفی کیایی یا نیما جاویدی که جوانان اهل مطالعه و کاربلد سینما هستند، شاید بتواند به اتفاق جدیدی بیانجامد و چه بسا نتایج داوری های با مناقشه کمتری همراه شود..
به نظرم آنچه از برگزاری جشنواره مهمتر است مدیریت سینمای ایران است که یک سوگواره است!.
مطالب دیگری از نویسنده این یادداشت را نیز می توانید در ادامه بخوانید:
درباره سریال حضرت موسی، حاتمی کیا و چند نکته / عصا به جای اسلحه!
سلبریتی ها و آدم برفی های رسانه ای
درباره عادل فردوسی‌پور و شیوه برخورد مدیران صداوسیما با او / محرمیت به جرم محبوبیت!
درباره اعتراض اهالی تئاتر مقابل مجلس / مطالبات اهالی تئاتر و مطالعات کمیسون فرهنگی!
